YENİLER >

Kedilerde Cinsel Yaşam - Dr. Tarkan Özçetin

Dişi Kedide Cinsel Davranışların Başlaması:

  6 – 10 aylık dişi kedilerde cinsellikle ilgili davranışlar, kızgınlık olarak adlandırılır. Bu dönemde dişi kediler hassaslaşırlar ve sahiplerine gösterdikleri tepkiler de değişir. Huzursuzluk, yerlerde yuvarlama, sahiplerine ve eşyalara sürtünme, aşırı hareketlilik ve seste değişiklik (acı çekiyormuş gibi miyavlamalar) olur. Vajinal bölgeden hafif seröz (sümüksü) kıvamda akıntı görülebilir. Hareketlerden en belirgini, “lordoz pozisyonu” olarak adlandırılan harekettir. Bu durumdaki kedi, yere çömelmiş ve aynı zamanda kuyruğunu bir yana kaydırarak arka kısmını hafifçe yukarı kaldırmıştır. Kuvvetli mırıltıların eşlik ettiği bu hareket, dişi kedinin erkeği kabul edeceği pozisyondur. Mevsime bağlı biçimde poliöstrik (yıl içinde birden fazla kızgınlık gösterme) oldukları bilinen dişi kediler; ki bu ‘mevsim’ genelde (kuzey yarım kürede günlerin uzaması ile) mart ayı olarak bilinir, artık mevsime bağlı olmaksızın her zaman kızgınlık gösterebilirler. Bu özellik, ışığın ve bakım-besleme şartlarının etkisi ile ev kedilerinde sıklıkla görülmeye başlamıştır.

Erkek Kedide Cinsel Davranışların Başlaması:

Erkek kedilerde kızgınlık belirtileri biraz daha geç olarak 7. aydan itibaren ortaya çıkmaya başlar. Erkek kediler cinsel olgunluğa eriştikten sonra her zaman çiftleşmeye hazırdırlar. Kızgınlık dönemindeki dişilerin varlığı erkeklerin cinsel isteklerini artırırken, sonbahar mevsimine girilmesi ile libidolarının azalmaya başladığı gözlemlenmiştir. Bu süreçte onlarda da aşırı hareketlilik ve sinirlilik belirtileri görülür. Miyavlamalarının tonlarında ve uzunluklarında artış olur. Erkek kedi eğer evde ise, kum kabını kullanmayarak, evin her tarafına çok ağır bir kokuya sahip olan idrarlarını püskürtürler. Kokunun, kedilerin cinsel yaşamlarında önemli bir yeri vardır; bu koku karşı cinsleri birbirine çeken afrodizyak etkiye sahiptir.

Evde Çiftleşme:

Kızgınlık dönemine gelmiş erkek ve dişi ev kedileri, ilk karşılaştıklarında çiftleşmeyebilirler. Kedilerin birbirlerini beğenmesi, en azından birbirlerine alışması gerekir. Bunun için çiftlere zaman tanımak önemlidir. Bu özel anda meraklı bakışlar, gereksiz tepkiler ve müdahaleler zaten birbirlerini daha önce görmemiş ve büyük olasılıkla tecrübesiz olan kedileri daha da strese sokacaktır. Bu nedenlerden dolayı ev kedilerinin çiftleşmesinde başarı oranı düşüktür. Genellikle erkek kediler kendilerine yabancı ortamlarda rahat edemediklerinden, dişinin erkeğin evine gitmesinde fayda vardır. İlk karşılaştıklarında genelde birbirlerinin yüz ve anal bölgelerini koklarlar. Erkek dişinin etrafında dolaşırken çevreye de kokusunu bırakmak için idrarını yapar. Dişi bu sırada yerde yuvarlanır ve yakın temasta önce erkeği reddeder. Bazen ön patileriyle erkeğe vurabilir. Çiftleşmenin olacağı, dişinin, erkeğe başını yalamasına izin vermesi ile anlaşılır. Sonrasında lordoz pozisyonu alan dişi, erkeğin üstüne çıkmasına izin verir. Erkek arka ayaklarını yana açarak üste çıktığında, dişi kediyi kontrol altında tutabilmek için ensesini sıkıca kavrayarak ısırır. Cinsel birleşme sonrası ejakülasyon birkaç saniyede son bulur. Erkek, dikenli yapıdaki penisini vajinadan çıkarırken dişinin canının yanmasına ve kısa süreli bir arbedeye sebep olur. Ovulasyonun (yumurtlamanın) başlayabilmesi için dişinin vajinasının bu şekilde uyarılması gerekir (provoke ovulasyon). Çiftleşmeden 24 - 48 saat sonra ovulasyon gerçekleşir.

Sokakta Çiftleşme:  

Sokak kedilerinin cinsel hayatları, ev kedilerininkine göre çok daha renkli ve ilgi çekicidir. Kızgınlık dönemine girmiş dişi sokak kedisi, vücudundan salınan kokular sayesinde mahalledeki tüm erkek kedilerin dikkatini çekecektir. Daha önce tanımladığımız lordoz pozisyonunu alan dişi, aynı zamanda, ilk duyduğumuzda acı çektiğini zannetmemize neden olan sesler çıkarmaya başlar. Peşindeki erkek kedi veya kediler de aynı tonda ona karşılık vermeye başlarlar. Bu şekilde kedilerin bildiğimiz aşk seremonisi başlar. İnsanlardaki flört dönemine benzeyen bu durum, daha önce birlikte olmuş çiftler için çok kısa sürer ve akabinde çiftleşme gerçekleşir. Yeni tanışmış kediler için bu süreç saatlerce sürebilir ve mutlu sonla da noktalanmayabilir.

Rekortmen erkek kediler bir saatte art arda 10 kez çiftleşebildikleri gibi, dişiler de gün içinde 35 kez çiftleşebilirler. Birçok hayvanda olduğu gibi kedilerde de seçimi dişiler yapar. Dişi istemez ise çiftleşme gerçekleşmez. Yeri gelmişken bir şehir efsanesi olan tecavüz olayına da değinmekte fayda var. Erkek kediler ne kadar ısrarcı olurlarsa olsunlar, dişi lordoz pozisyonu almadan tam bir birleşme olmaz. Bir erkek kedi de teknik olarak dişiye bu pozisyonu zorla aldıramaz. Yani dişi bir kedi istemediği bir erkekten kesinlikle gebe kalmaz. Sokakta ilgi çeken bir olay da, erkek kedilerin dişiler için rekabetleridir. Önce sert bakışmalar olur ve bunu takiben sırtlarını kamburlaştırarak birbirlerine iyice yaklaşırlar. Sonrasında alçaktan başlayan hırlamalar ve hepimizin duyduğu sert çığlıklar başlar. Yüzlerin iyice birbirine yaklaştığı bu korkunç tabloda, hareketsiz bir şekilde dakikalarca öylece durabilirler. Tam bir sinir harbi. Düellonun son kısmında yavaş hareketlerle daire çizerler ve bir taraf (genelde daha baskın olan) aniden saldırıya geçer. Maalesef sonuçları genellikle korkunç olan bu kavgaların dişi için hiçbir önemi yoktur. Kedilerin dünyasında sadece kaba kuvvet değil, zeka da önemli bir yere sahiptir. Kediler diğer memelilerle karşılaştırıldıklarında, daha az sosyal oldukları için eşlerine sadık değildirler. Bu durum, baba olmak için bölgedeki tüm erkeklerin şansı olduğunu gösterir. Hiyerarşide alt sıradaki bir erkek, baskın erkek yorulduktan sonra çiftleşebilir ve baba olabilir. Tabi dişi kedi isterse…

Dişi Kedide Cinsiyet Hormonlarının Etkisi:

Kedilerde östrus, yani kızgınlık döngüsü epifiz bezi tarafından başlatılır. Günlerin uzaması, gözün retina tabakası tarafından algılanarak uyarılar sinirsel yollarla epifiz bezine ulaştırılır. epifiz bezine melatonin hormonunu salgılamasını emreder. Bu uyarı sonucu GnRH inhibe edilir. Artan gün ışığı epifiz bezinin GnRH üzerindeki baskısını kaldırır ve östrus döngüsünün proöstrus devresi 20-60 gün sonra başlar. Ovaryumlarda follüküler gelişmenin başladığı dönemde plazma östrojen konsantrasyonu 15 pg/ml’den 20 pg/ ml’ye yükselir. 24 saat süre sonra bu artış 80 pg/ml’ye çıkararak en üst seviyeye ulaşır. Proöstrus ilerledikçe ve östrojen seviyesi arttıkça vajina epitelinde kornifikasyon şekillenir.

Kedilerde ovulasyon kendiliğinden oluşmaz, ancak çiftleşme yada vajinanın herhangi bir uyaranla uyarılmasından 24-30 saat sonra oluşan neurohormonal refleksler ile gerçekleşir. Kedilerde ovulasyon, penisin servisi uyarması sonucunda GnRH ın etkisi ile ön hipofizden LH salınımı ile meydana gelir ve korpus luteum oluşur.

Kedilerde çiftleşme olmaz veya çiftleşme ovulasyonu uyarmaz ise östrus 10 – 14 gün sonra tekrar başlar. Ovulasyon olur, fertilizasyon olmaz ise yalancı gebelik oluşur ve 30-50 gün sürer. 10-14 gün sonra tekrar östrus başlar. Ovulasyon sonrasında fertilizasyon olur ise 63 gün gebelik sürer ve 45-50 gün süren laktasyondan sonra tekrar östrus başladığı gibi 120 gün sürecek olan anöstrus dönemi de başlayabilir.