Kediler Neden Kuduz Olmaz!

Sosyal medyaya düşen New York Post’un haberi, bilimsel gerçeklerden kopuk, hayvan karşıtı bir algı yaratmaya yöneliktir. Kamuoyunu doğru bilgilendirmek, korkuyu değil bilgiyi yaymak hepimizin görevi. Kediler bu ülkenin simgesi, onlara atılan bu tür iftiralar aslında bilime atılmıştır.

Bodrum’da bir sokak kedisinin ısırması sonrası “kuduzdan dönüldüğü” iddiasını taşıyan haber, gerçeği kesinlikle yansıtmıyor. Bilimsel olarak bu tür bir olasılık yok denecek kadar düşüktür. Türkiye’de yüz yıllardır sokak hayvanlarıyla iç içe yaşayan bir toplumuz; bu yüzden böyle sansasyonel haberler sadece korku yaratıyor ve kedilere karşı nefretin fitilini ateşliyor. Oysa bilim çok açık konuşuyor: kedilerin kuduz bulaştırma ihtimali yok denecek kadar düşük bir ihtimaldir. Gelin, olayı bilimin penceresinden sakin sakin yerine koyalım.

Öncelikle haberin tıbbi tutarsızlıklarını anlatalım.

Haberde anlatıldığına göre, İngiliz turist tatilinin son gününde Bodrum’da bir kedi tarafından topuğundan ısırılıyor, ardından uçağa binip ülkesine dönüyor ve evinde köpeklerinin davranışından şüphelenip hastaneye gidiyor. Orada “kuduzdan dönmüş” olduğu söyleniyor. Ancak hikayede bir dizi bilimsel imkansızlık ve tutarsızlık var.

Birincisi, kuduz tanısı böyle konulmaz! Kuduzun doğrulanması için tükürük, deri biyopsisi ve hatta beyin dokusunda viral RNA aranır. Bu testler değil dakikalar günler içinde sonuç vermez; özel laboratuvar koşulları gerekir. Haberde “testlerde kuduz olduğu anlaşıldı” deniyor ama hastanın 24 saat içinde hem tanı alıp hem tedavi edilmesi tıbben mümkün değildir.

İkincisi, hasta kuduz olsaydı kurtulamazdı. Kuduz, belirtiler başladıktan sonra neredeyse evrensel olarak ölümcüldür. Haberdeki “kuduz oldum ama tedaviyle kurtuldum” anlatısı, bilimsel olarak imkansızdır. Buradan da anlaşılıyor ki, hastaya “temas sonrası profilaksi” yani önleyici tedavi uygulanmış; yani kuduz olmamış, sadece riskli temas kabul edilip koruma altına alınmış.

Üçüncüsü, kedinin kuduz olup olmadığı hiç bilinmiyor. Haberde bu konuda tek bir satır yok. Kedinin gözlemlenip kuduz teşhisi aldığına dair hiçbir veri yok. Yani ortada laboratuvar tanısı olmayan, sadece bir ısırık vakasından yola çıkılmış bir hikaye var. Buna rağmen Türkiye’deki kediler sanki toplu kuduz taşıyıcısıymış gibi lanse ediliyor. Bu, hem etik dışı hem de bilim dışıdır.

Öncelikle altını çizerek söylüyorum kediler kuduz açısından istatistik dışı canlılardır.

Eğer sokak kedilerinin ısırıkları gerçekten kuduz açısından riskli olsaydı, Türkiye her yıl yüzlerce kuduz vakasıyla gündeme gelirdi. Oysa ülkemizde insan kuduz vakaları yılda bir ikiyle sınırlıdır. Bu vakaların tamamına yakını köpek kaynaklıdır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, insan kuduz ölümlerinin yaklaşık yüzde 99’u köpek ısırıkları sonucu meydana gelir. Kedi kaynaklı kuduz vakaları dünya genelinde binde birin altında bir orana sahiptir.

Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi (ECDC) kayıtları da aynı tabloyu gösteriyor: son on yılda Avrupa kıtasında doğrulanmış kedi kaynaklı insan kuduzu vakası bir elin parmaklarını geçmiyor.

Bu veriler, kedilerin kuduz açısından neredeyse “istatistik dışı” canlılar olduğunu net biçimde ortaya koyuyor.

Kuduzun biyolojik zinciri kedilerde kolay kurulmaz.

Kuduz virüsü tükürükle bulaşır ama bunun gerçekleşmesi için virüsün aktif olması, tükürükte bulunması ve ısırığın deriyi geçip sinir dokusuna ulaşması gerekir. Kedilerde bu şartların hepsi bir araya gelmez. Onların ısırıkları genellikle yüzeysel ve kısa süreli olur, ayrıca virüs taşımaları için daha önce kuduzlu bir hayvanla doğrudan temas etmiş olmaları gerekir. Doğada kuduz bir hayvan tarafından ısırılan bir kedinin yaşama şansı ise nerdeyse yoktur. Sonuçta bu zincirin tamamlanma olasılığı neredeyse sıfırdır.

Kent merkezlerinde kuduz riski yok denecek kadar düşüktür; hastalığın doğadaki rezervuarı kırsaldaki vahşi hayvanlardır. Bu nedenle “Bodrum’da kedi ısırdı, ölümden döndü” başlığı tıbben de, istatistik olarak da geçersizdir.

Gerçekler:

Tekrar ediyorum kedilerin kuduz bulaştırma ihtimali yok denecek kadar azdır.. Bu sadece bana ait bir görüş değil, Dünya Sağlık Örgütü’nün, Avrupa Sağlık Otoritelerinin ve Türkiye’nin resmi verilerinin ortak sonucudur. Kedi kaynaklı kuduz, dünya genelinde binde bir bile değildir.

Sansasyonel haberler, toplumda korku ve nefret üretmekten başka hiçbir işe yaramaz. Kediler bu ülkenin en kadim canlılarıdır. Yalan haberlerle bu gerçek değiştirilemez...

Bu ve benzeri haberler yalnızca bilimsel olarak hatalı ve yalan değildir; aynı zamanda tehlikelidir de. Çünkü Türkiye’de yıllardır sokak hayvanlarına karşı nefret ve linç kampanyası yürüten çevreler, böyle haberleri “bakın, kediler kuduz taşıyor” diyerek bir silaha dönüştürüyor.

Amaç bellidir: sokaklardaki tüm kedilerin toplatılması, hatta öldürülmesi...

New York Post’un bu yalan haberi, bu çevrelerin eline bulunmaz bir fırsat geçirmiştir. Bir yalan haber, on binlerce canın hayatına mal olabilecek kadar güçlü bir nefret dalgası yaratabilir.

Bilim insanlarının, veteriner hekimlerin ve hayvanseverlerin görevi bu yalanlara sessiz kalmamaktır.

Her kim ne yaparsa yapsın, hangi çevre hangi yalanı üretirse üretsin, bu topraklardaki kedi sevgisini yok edemeyecekler.

Kediler, bu ülkenin kültürünün, vicdanının ve insanlığının bir parçasıdır.

Onlara düşmanlık edenler aslında insanlığa düşmanlık ediyor.

Ben, gücüm ve aklım yettiğince, bilimin rehberliğinde bu sevgisiz ve vicdansız anlayışla sonuna kadar mücadele edeceğim.

Çünkü bu mücadele sadece kediler, köpekler için değil doğruluk, merhamet, akıl, kısaca insanlık için verilen bir mücadeledir.

Sevgi ve saygılarımla,

Dr. Tarkan Özçetin- Veteriner Hekim

Kaynaklar

1.World Health Organization (WHO). Rabies Fact Sheet. (2023).

Dünya genelinde insan kuduz ölümlerinin %99’unun köpek kaynaklı olduğu, kedi kaynaklı bulaşın ihmal edilebilir düzeyde bulunduğu belirtilmektedir.

2.Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Rabies: Epidemiology and Risk Factors. (2024).

CDC verilerine göre kedi kaynaklı insan kuduzu, ABD ve Avrupa’da “oldukça nadir” olarak sınıflandırılmaktadır.

3.European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Rabies in Europe: Annual Epidemiological Reports 2013–2023.

Avrupa’da son on yılda doğrulanmış kedi kaynaklı insan kuduzu vakası sayısı beşi geçmemiştir.

4.Hampson, K. et al. Estimating the Global Burden of Endemic Canine Rabies. PLOS Neglected Tropical Diseases, 2015.

59.000 insan ölümü verisine dayanarak kuduzun neredeyse tamamının köpek kaynaklı olduğu saptanmıştır.

5.Cliquet, F. & Picard-Meyer, E. Rabies and Rabies-Related Viruses: A Modern Perspective on an Ancient Disease. Revue Scientifique et Technique (OIE), 2021.

Kedilerin kuduz rezervuarı oluşturmadığı, virüsü kısa süreli ve istisnai biçimde taşıyabildiği belirtilmiştir.

6.Fooks, A. R. et al. Rabies Control in Europe: The Role of Wildlife and Domestic Animals. Veterinary Research, 2017.

Avrupa’da kuduz zincirinin köpek ve yaban hayvanları üzerinden sürdüğü, şehir kedilerinin bulaşta rol oynamadığı ifade edilmiştir.

7.Acha, P. & Szyfres, B. Zoonoses and Communicable Diseases Common to Man and Animals. Pan American Health Organization, 2003.

Kedi kaynaklı kuduzun “istisnai ve klinik olarak nadir” olduğu vurgulanmıştır.

8.Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Kuduz Profilaksi Rehberi. (2022).

Türkiye’de insan kuduz vakalarının neredeyse tamamının köpek kaynaklı olduğu, şehir merkezlerinde kediden bulaşın hiç doğrulanmadığı rapor edilmiştir.

17/10/2025