Stres, hayatımızın her alanında bizimle olan bir olgudur. Biz insanlar yaşadığımız birçok şeyde strese girebiliyoruz, bazen çok bazen az miktarda. Birçoğu ile başa çıkmayı da başarıyoruz. Kedilerimiz içinde durum aynen bu şekildedir. Kediler düzen ve rutin hayvanlarıdır ve doğaları gereği hayatlarındaki değişikliklerden hiç hoşlanmıyor, yeniliklere şüphe ile bakıyorlar. Farklı şeylere alışmak için zamana ihtiyaç duyuyorlar, kokluyorlar, dokunuyorlar zarar veren bir şey mi diye test ediyorlar. Bazı stres kaynakları onları çok etkilerden, bazıları az etkilemektedir. Nelerden kaynaklı stres olabileceklerini anlarsak çözümleri konusunda da yardımcı olabiliriz.

Kediler; veteriner klinik ziyaretlerine gittiklerinde veya veteriner kliniğinde yatılı kaldıkları dönemde farklı ortamda olmaktan, farklı hayvanların kokusunu almaktan, yapılan uygulamalardan kaynaklı strese girerler. Yaşanılan hastalıklar veya fiziksel travmalar, iyileşme dönemindeki yakalık takma zorunda oluşları veya tıraş edilmeleri onları etkiler.

Ev, kediler için hayatlarını geçirdikleri yegâne alan olması durumuyla çok önemlidir. Bu nedenle evde tadilat yapılması, eve yeni eşyaların gelmesi veya farklı bir eve taşınılması kedilerin alanına direkt müdahale olarak algılandığı için ciddi stres kaynağı olabilir. Sese de hassas oldukları düşünülürse dışarıdan gelen köpek havlaması, gök gürültüsü, deprem vb. doğal afetler, inşaat sesleri gibi sesler onları olumsuz etkiler. Tek bir odaya kapatılma ya da taşıma çantasında seyahat; belirsizlik ve kısıtlanmaktan kaynaklı onları huzursuz edebilir.

Kediler hakkında bazı yerlerde vefasız oldukları konusunda yorumlar duyabilirsiniz. Aslında hiç de gerçeği yansıtmayan bu yorumlar, gerçekte kedilerle gerçek bağ kuramamış kişilerce yapılmaktadır. Kediler sahiplerine ve ailelerine bağlı canlılardır. Aileden birinin ölümü ya da aile üyelerinden birinin evden ayrılması onları çok etkiler, üzülürler. Aynı zamanda aileye yeni bir bebek gelmesi, yeni eş ya da eve misafir gelmesi onları strese sokabilir.

Evde yaşayan diğer hayvanlar da birçok sebepten stres kaynağı olabilirler. Örneğin; yemek sırasında rekabet etmek zorunda kalmak, diğer bir kedi tarafından taciz veya saldırı, başka bir kedinin evin yakınlarında dolaşması, tuvalet kullanımının başka kedi tarafından engellenmesi, başka bir kedinin idrar bırakarak bölgesini işaretlemesi, ortamdaki kedilerle rekabet ve kavgalar kedinizde stres yaratabilir. Eve yeni bir kedi ya da köpek getirildiğinde bölgesinin işgal edildiğini düşünüp ya da onu kendine tehdit olarak algılayıp olumsuz etkilenebilirler.

Kedinizdeki stres iki şekilde olabilir; akut ya da kronik. Akut stres, beklenmedik bir olay veya tehditten kaynaklanabilir ve kedilerde fark edilmesi nispeten kolaydır. Kediler akut stres altındayken; Hareketsizlik, doğrudan dört ayakların üzerine çömelmiş pozisyon, titreme, hızlı nefes alma, bacakları bükülmüş pozisyon, kuyruğu vücuda yakın, başı vücuttan daha aşağıda, gözleri tamamen açık, göz bebekleri tamamen büyümüş, kulaklar kafasına tamamen düzleştirilmiş, tıslama, hırlama, sallanma, salya akıtma, istemsiz idrara çıkma, dışkılama, yaklaşmalarda saldırganlık gibi hareketler sergiler. Uzun bir sürede gelişebileceği ve belirtileri daha belirsiz olabileceği için kronik stresin anlaşılması daha zordur. Kronik stres kedinin rutin davranışlarını etkileyebilir. Örneğin; Beslenme davranışlarının değişmesi (az ya da çok yemesi), uyku süresinin çok artması, sürekli gizlenmesi, sosyal olarak paylaşımın azalması, savunmacı saldırganlığın artması, oyun aktivitesi eksikliği, uygunsuz yere idrar yapma veya dışkılama, idrar püskürtme, aşırı yalanma, pika (yün yeme), yüzeyleri tırmalama, tekrarlayan bağlam dışı davranış sürekli yer değiştirme, asıl tehdit kaynağı olmayan bir hedefe yönlendirilmiş saldırganlık gibi davranışlar kronik stres belirtisidir.

Stres, kedilerin bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkileyebilir, hastalıklara veya davranış bozukluklarına sebep olabilir. Yapılan çalışmalarda kedilerin stresten kaynaklı; deri alerjileri, FLUTD, astım, karaciğer yetmezliği, stomatit, pankreatit, yangısal bağırsak hastalığı, FIP bile olabildiği bilinmektedir.

Kedinizin sağlıklı ve mutlu olması için stres unsuru etmenlerin yok edilmesi önemlidir. Ancak bazı durumlarda mümkün olmayabilir ya da sebebi anlaşılamayabilir. Eğer kediniz stres belirtileri gösterdiğinde erken müdahale edip onun odaklanmasını engellerseniz, sakinleşmesi çok daha kolay olacaktır. Dikkatini dağıtmak için ona sevdiği ödül yiyeceğinden vermek ya da onu sevmek, sarılmak ve ona kendini güvende hissettirmek işe yarayacaktır. Kedinizin sevdiği ve birlikte oynadığı oyuncakları bulun ve oynayın. Oynamak, kedinizin avlanma ihtiyacını karşılar, aynı zamanda egzersiz yapmış olur ve zihinsel uyarı sağlar. Kum kaplarının temiz ve ferah olduğundan emin olun. Genel kural, kedi sayısında bir fazla bir kum kabına sahip olmaktır. Kedinizin dış dünyayı izleyebilmesi için pencerelere ulaşabileceği yerler yapın. Bu zihinsel uyarım sağlar ve stresi hafifletebilir. Pencere önü platformlar, rahat pencere manzaraları sağlamanın harika bir yoludur. Eğlenceli olması için rüzgar çanlarını ve rüzgar pervanelerini dışarıya yerleştirebilirsiniz. Eve birden fazla yere ve farklı şekillerde tırmalama tahtası yerleştirebilirsiniz. Tırmalama normaldir ve kediler için gereklidir. Tırnaklarını sağlıklı tutar ve pençelerini esnetip egzersiz yapmalarını sağlar. Çalıştığınız için kediniz gün içerisinde evde yalnız kalıyorsa, bundan kaynaklı bile strese girebilir. Evde bulunduğunuz zamanlarda onunla daha çok ilgilenerek nitelikli zaman geçirmeniz faydalı olabilir. Tüm bunlara ek olarak kedilerin mutlu olduğu zamanlarda salgıladığı mutluluk feromonunun doğala özdeş hali Feliway'ı kullanarak, bu sürecin daha hızlı ve daha sorunsuz geçmesini sağlayabilirsiniz.

Kaynaklar
www.feliway.com
https://icatcare.org