YENİLER >

Kediyi Koyma Torbaya - Mehmet Aycı

Kediyi torbaya koymak, zorunlu göçten mübadeleye, zorla evden uzaklaștırmaktan, yașlandın ișime yaramıyorsun, fare de tutamıyorsun, sofra düșmanı oldun düșüncesinden daha bașka olumsuzluklara bir dizi çağrıșımı barındıran bir eylemdir ve kedinin torbaya konulması vicdanla, merhametle bağdașmayacak bir eylemdir; bir zulüm çeșididir.

Zavallı kedicik bunca yıldır evin her cefasını çekmiș, farelere göz açtırmamıș, ufak tefek kusurları olmușsa da affedilmiș, yerine göre aslan kaplan kesilmiș, yakaladığı farelerle değme oyuncuya taș çıkaran oyunlar çıkarmıș, evin içeriden bekçisi, eğlencesi olmuș, tabiidir ki, bunları yaparken yașlanmıștır.

Kurt kocayınca çakalların maskarası olur hesabı, o da farelerin, șimdilerde fare kalmadı ama olsun, ruhunun maskarası olmuș, üstelik tuvaletin toprağın yolunu șașırmaya, avlanmaya mecali olmadığı için kaptan yemek aşırmaya başlamış, ev sahibi de o zamanlarda kedi huzurevi olmadığından olacak kediyi torbalama ve baştan savma çareleri düşünmüştür.

O çarenin ilk adımı kedinin torbaya konulmasıdır. Bunun iki amacı birincisi zorla uzaklaştırıldığı için hırçınlaşan kedinin tașıyıcısına zarar vermesini engellemek, ikincisi ise kediciğin o muazzam yön duygusunun önüne geçmektir. Kedinin gözünü bağlayamayacağınıza göre en iyi yol torbaya koymaktır. Yoksa geçtiği gördüğü yerleri aklına nakședecek, bir haftaya kalmadan kilometrelerce uzağa, bașka bir șehre bıraktığınız kedicik evinizin içinde miyav sesiyle sizi selamlayacaktır. İyisi kediyi torbaya koymak, onu komșu kasabaya torba içinde götürüp, köpeklerin, tabiatın insafsızlığının eline terk etmek, vicdan azabınızı yeni bir kedi yavrusu istihdam ederek dindirmek yoluna gitmektir.

Tabii, bütün bunlar Türkiye’deki kedili toplum hayatında henüz modern anlamda hayvan sevgisinin yerleșmediği, hayvan bakımevlerinin bulunmadığı, veterinerlerin kediyle ilgilenmediği, hatta pek veterinerin de bulunmadığı, sokak kedisi mefhumunun bu kadar yaygınlașmadığı, farelerin kol gezdiği, kedinin apartman merdiveni tırmanmadığı, asansörle, kedi mamasıyla, kedi șampuanıyla tanıșmadığı yıllara ait acı hikayelerdir. Günümüzde ev kedileri insan hayatına yakın bir hayat sürmekte, giderek fare avlama yeteneklerini de kaybetmektedirler. Eș zamanlı olarak kediler arasında fırsat eșitliğinde ve gelir dağılımında da tarihin bu güne kadar kaydetmediği uçurumlar yașanmaktadır ki, bu da ayrı bir yazı konusudur.

Böyle eziyet olur mu, bu torbalama iși nerden çıktı diyorsanız, kendimden biliyorum. Çocukluğumda yașlı kedimizi babamın ilçeye götürüp bıraktığında döktüğüm göz yașından, torbada giden kedinin otuz kilometrelik mesafeden tekrar evimize dönmesinden ve yașadığım bayram sevincinden biliyorum.

Konumuz ise kediyi torbaya koyma mev-zuu değil, bunun türküsüdür. Rahmetli Muzaffer Sarısözen’den dinlemiștim, kekeme diliyle öyle usta söylüyordu ki, dinlese kediler bile türkü sever olurdu. Daha sonra Hüseyin Turan’dan dinlediğimiz türkü șudur.

Kediyi koydum torbaya
Başını soktu çorbaya
Döverim olmaz terbiye
Ali babanın koca kedisi

Kaşlarda gezer sürüsü
Eve de gelmez birisi
Ciğeri yer yok gerisi 
Ali babanın koca kedisi

Türkü söylenirken, her dizedeki son sözcükler, to-to-torbaya, ço-ço-çorbaya șeklinde kekelenerek söylenmektedir ki, muhtemelen türkü yakıcısı ve kediden çok çeken kiși kekeme olmalıdır. Bu türkü kayıtlarda Trakya türküsü olarak geçmektedir.

Türkünün bașka bir çeșitlemesi de Ignac Kunos’un derlediği, ki Kunos ilk türkü derlemecimizdir, çeșitlemesidir ki, türkü bu haliyle kediyi kișiselleștirme yanında, döneme ait pek çok veriyi de içinde barındırmaktadır. Derlemecimiz dinlediğinde kekeme birinden mi dinlemiștir, yoksa türkünün kendisi mi kekeme ağzıdır bilinmez ancak, derlemede nakaratı da türküyle dahildir.

Kedi bir güzellik olarak halk edebiyatı içinde kekeme olarak miyavlamaya devam etmektedir.