YENİLER >

“Kedinin Ciğere Baktığı Gibi!” - Emek Ekşi

Deyimlerimizin içine yerleşmiş, kedinin ciğere düşkünlüğü. Oysaki bir kediyi uzun süre ciğerle(karaciğer) beslemek oldukça tehlikelidir.

Beslenme eylemi, bütün canlıların hayatlarını devam ettirmeleri için elzem bir ihtiyaçtır ve vücuda ayakta kalabilmesi için enerjiyi sağlamakla kalmaz; bizzat onu oluşturur. Ne yersek yavaşça ona dönüşürüz. Organizma, karışık bir kimyasal süreçlerden meydana gelir aslında. Bir bardak içtiğimiz su, hücresel boyutta vücudun kullanabileceği enerjinin ortaya çıkmasına yardımcı olur. Yiyeceklerle aldığımız protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve mineraller, ilgili organlarca büyük bir fabrika gibi işlenir, mikroskobik olaylara kadar indirgenir ve durup dinlenmeden kalbin pompalamaya devam etmesini sağlar. Bu yüzden yiyecekleri seçerken ve kullanırken, mikroptan arındırmanın yanı sıra içerdikleri besleyicilik değerlerini de göz önünde bulundurmamız çok önemlidir. Hayvanlarımızla yaşarken ne yazık ki sıklıkla bu konuda büyük yanılgılara düşeriz ve ciddi sağlık problemlerinin gelişimine ister istemez yol açarız.

Bunlardan birisi de bir kediyi karaciğerle beslemektir. Aslında buradaki etkiyi meydana getiren karaciğerin verilmesi değil, bunun miktarı ve süresidir.

Karaciğer zengin bir A vitamini kaynağıdır. A vitamini, normalde diğer canlılar tarafından direkt olarak vitamin formunda dışarıdan alınmasa bile, pro-vitamin A’yı bağırsaklarda dönüştürüp, kullanılabilecek hale başarıyla getirilebilir. Karoten maddelerinin(pro-vitamin A şeklinde adlandırılırlar), parçalanmasıyla A vitamini meydana gelir. Fakat kediler bunu yapacak enzime sahip değildir ve dışarıdan gıdalarla hazır olarak almaları gerekir. İhtiyacımız olan şeyleri kararında almazsak, en az onların yokluğunda çıkabilecek rahatsızlıklar kadar tehlikeli sonuçlarla karşılaşırız.

A vitaminin bolca bulunduğu başlıca kaynak karaciğerdir. Morina balığı yağı, özellikle A vitamini besin takviyelerinde sıklıkla bulunur. Bu sebeple bilinçsizce kullanılan A vitamini preperatları, A vitamini zehirlenmesine yol açabilir.

A vitamini zehirlenmesi (hipervitaminozis A - A vitamini fazlalığı), kronik veya akut olarak ortaya çıkar. Akut zehirlenmede çoğunlukla, kullanılan ek gıda maddelerinin tek seferde çok miktarda alınması sonucu meydana gelir. Böyle bir olay şekillendiğinde acil olarak bir veteriner kliniğine başvurulmalıdır. Kronik olan zehirlenmeler ise, haftalardan aylara değişen süre boyunca devamlı karaciğer ile beslenen kedilerde ortaya çıkmaktadır.

Vücutta ne yapar?

A vitamini, esansiyel bir vitamindir ve deri sağlığından, görme işlevine; immun sistemin desteklenmesinden, antioksidan özelliğine kadar oldukça geniş çaplı bir önemi vardır. Fakat fazla alınımında vücut bunu dengeleyemez ve çeşitli sinyaller vererek rahatsızlığını ortaya koyar.

Kusma, ishal, derinin kuruması, letharji(halsizlik), iştah azalması, zayıflama, taşkın bir kemik gelişimi ve bunun sonucunda ağrılı ve sınırlı hareket etme kabiliyeti ortaya çıkmaktadır. İlk önce boyun omurları bu anormal kemik üremelerinden etkilenir. Zaman ilerledikçe çeşitli eklem bölgelerinde de şekillenir ve sinirlere baskı yaptığı noktalarda ağrı ortaya çıkar.

Gebelikte A vitaminine aşırı miktarda maruz kalınması sonucu, yavruda yarık damak gelişimi gibi fetal anormaliteler meydana gelebilmektedir. Doğumun ardından, yavru kedilerin diş etlerinde inflamasyon ve şişlikler görülebilmektedir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Hastanın hikayesi çok önemlidir. Hasta yakınından özellikle diyet düzeniyle ilgili ayrıntılı bilgi istenir. Boyun, göğüs bölgelerinin radyografik görüntülerinde aşırı kemik üremeleri saptanır. Kedi, klinik olarak çok belirti göstermediğinde kan ve biyokimya profilleri genellikle normal çıkmaktadır. Fakat semptomlar ciddi bir biçimde şekillenmişse bu durum laboratuvar sonuçlarına yansır. Total lökosit sayısında (beyaz kan hücreleri), özellikle nötrofillerde artış şekillenir. Bununla beraber glikoz seviyesinde de yükselme görülebilir.

Tedavisi nedir?

Diyetin düzeltilmesiyle kandaki A vitaminin seviyeleri birkaç hafta içinde normale dönmeye başlar. Fakat A vitamini karaciğerde depolandığından, vücuttan tamamen uzaklaştırılması yılları alabilmektedir. Akut zehirlenmelerde, veteriner hekiminiz zehirlenme protokolünü uygular ve kedinizin değerleri normale gelene dek destekleyici tedavi uygulanır.

Kedilerimizin sağlıkları için onları tek yönlü bir beslenmeden olabildiğince uzak tutmalı ve vücutlarının ihtiyacı olan her türlü besin maddesini yeterli miktarda alabilmelerine özen göstermeliyiz. Ciğere ne kadar içten bakarlarsa baksınlar, sağlıklarını daim kılabilmek için dengeli bir diyeti tercih etmelerine her zaman yardımcı olmalıyız.

KAYNAKLAR

ZS Polizopoulou et al. Hypervitaminosis A in the cat: a case report and review of the literature. Journal of Feline Medicine and Surgery (2005) 7, 363e368.

Vitamin A Toxicity in Cats, cathealth.com

Osman Küçük. Pratik Kedi ve Köpeklerde Beslenme- Beslenme Hastalıkları-2.baskı (2020). Verda Yayıncılık. s:252. ISBN:978-605-69659-5-1.

Tanju Ası. Tablolarla Biyokimya Cilt 2. Ankara-1999.