YENİLER >

Hayvanlar Kralı Aslan! - Murat Solakoğlu

Kedici’nin “gezgin kedi”si uzaktaki akrabaları ile tanışmak için gittiği Güney Afrika seyahatinden birbirinden etkileyici aslan fotoğrafları ve bitmek bilmeyen sorularıyla döndü… Neden onlara “kral” deniliyor, türleri yok olma tehlikesiyle karşı karşıyaysa neden korunmaya çalışılmıyor, en sevdikleri yemek ne, onlar da bizi ziyarete gelmek isterler mi? Meraklısına aslan notları…

Aslanlar… Nam-ı diğer “hayvanların kralı”… Vahşi doğanın en saldırgan hayvanı olarak bilinen, cesurluğu ve gücü ile hayvanların kralı olan aslanlar iki yüzyıl önce Anadolu’dan Hindistan yarımadasına kadar geniş bir alanda yaşıyorlardı. Aslan, 12. yüzyılın sonuna kadar başta Güneydoğu Anadolu olmak üzere Anadolu’nun birçok yerinde yaşamıştır.

Dünyanın En Büyük Dört Kedisinden Biri

Kedigiller familyasının etçil memeli türü olan aslan, dünyanın en büyük dört kedisinden biri olarak bilinir. Kaplandan sonra en yırtıcı hayvan olan aslanın bilimsel sınıflandırması; Animalia (Hayvanlar) Mammalia (Memeliler) Chordata (Kordalılar) Feliformia (Kedimsiler) Carnivora (Etçiller) Felidae (Kedigiller) Pantherinae (Büyük Kediler) Panthera Panthera Leo (Aslan) şeklindedir. Geniş bir alın, güçlü çene, sarımtırak kısa ve yatık tüyler, ucu püsküllü bir kuyruk aslanların belirgin dış özelliklerini oluşturur. Erkek aslanın boyu 2,70 metreye, ağırlığı ise 300 kiloya ulaşabilir. Tüyleri yatık ve sarı olan erkek aslanların başının etrafı kızdığı zaman kabaran uzun bir yele ile çevrilidir. Tüyleri kahverengimsi sarı olan dişi aslanlar erkekler kadar iri değildir. Dişi aslan, erkeğin ulaşabildiği maksimum kilo ve uzunluğun ancak yarısına ulaşır.Afrika Aslanları iki yaşında çiftleşmeye başlarlar. Fakat tam olgunluğa beş yaşında erişirler. Erkekler poligamdır yani birden fazla eşleri vardır. Çiftleşme sırasında ve öncesinde erkek sürekli kükrer. Günde elli keze kadar çiftleşebilen aslanlarda gebelik süresi 105-112 gün arasında değişir. Dişi bir doğuruşunda iki ile beş arası yavru dünyaya getirir. Aslanların doğumdan yaklaşık altı gün sonra gözleri açılır. Yavru aslanların kürkleri beneklidir, sonradan renk ve şekil alır. Üç ay kadar anneleri tarafından süt ile beslenen aslanlar, daha sonra avlanmayı öğrenirler.Afrika aslanları sürü halinde yaşar. Sürünün başında bir ya da birden fazla erkek aslan bulunur ve diğerlerini bunlar yönetir. Geceleri daha aktif olan aslanlar gündüzleri gölgelik yerlere uzanıp dinlenirler. Günde neredeyse yirmi saat uyurlar. Aslanlar avlanırken de birlikte hareket ederler. Günde kırk kg dan fazla et tüketirler.

Aslanın dili büyük ve diken gibi sert kıllarla örtülü olduğundan, yalarken avının derisini ve iri kemiklerin etini sıyırır. Pençesi ile avladığı canlı hayvanlarla beslenen aslanlar kendi avından karnını doyurunca geriye kalanı terk ederler.

Güç ve Kudretin Sembolü Aslanlar…

Aslanların sanat tarihinde de çok uzun ve köklü bir geçmişleri bulunmaktadır. Masallarda hayvanların kralı olarak betimlenen aslanlar kralların en büyük rakipleri olarak bilinirdi. Aslanların gücü ve kudretli duruşu kralları hep etkilemiştir. Aslan neolitik çağda; örneğin Urfa civarındaki Göbekli Tepe’de bulunan tapınak stelleri üzerinde görülür. Buradaki aslanlar ağızları açık ve sivri dişlidir. Hititler tarafından aslan, törensel içki kaplarında, kabartma sanatında, mühürlerde ve birçok sanat dalında kullanılmıştır. Av sahnelerinde çoğu zaman öldürülen bir aslan vardır, geç Hitit döneminde kral aslanın üzerinde durur. Kralın oturduğu taht daima aslan ayaklıdır. Mezopotamya’ya baktığımızda, geç Asur Dönemi’ne ait kraliyet kabartmalarında da aslan avını gösteren sahneler çoktur. Günümüzde Asya aslanı sadece Hindistan yarımadasında, Hindistan devletinin koruması altına alınmış bir bölge içerisinde varlığını sürdürüyor. Çok uzak değil bundan elli yıl önce Afrika’da yarım milyona yakın aslan yaşıyordu. Sayıları gün geçtikçe azalan Afrika aslanları şimdi korumaya alınmış bir tür…

* Aslanın sanat tarihinde yeri ile ilgili olarak Toplumsal Tarih Dergisi’nin Mart 2004 sayısında Çiğdem Maner’in yazısından faydalanılmıştır.

22/03/2021