YENİLER >

Pire - Esra Bandırma

İnsan popülasyonunun gün geçtikçe artıyor oluşu, dünyamızı daha kalabalık hale getirmeye başlamıştır. Çeşitli araştırma birimlerinin belirtmiş olduğu verilere göre şu an 7,4 milyar olan insan nüfusunun bu hızla 2050 yılında 9,3 milyar olacağı tahmin edilmektedir. Artan bu popülasyonu sadece insanlar da değil kedi ve köpek olmak üzere ailemizin bir parçası haline gelen evcil petlerde de görmekteyiz.

İnsan ve hayvanların birbirleri ile olan etkileşimlerinin çoğalması ile birlikte yaşadıkları ortak sağlık problemleri de aynı ivmede yükselmektedir. Özellikle portör canlılar bu etkileşimin daha da şiddetlenmesini sağlarlar. Kedilerin yoğunlukla yaşamakta olduğu pire problemleri bunların başında gelmektedir.

Dünyada yaygın olup, ülkemizde de sıklıkla görülen Ctenocephalides felis olarak adlandırılan pire türünden halk arasında ‘’kedi piresi’’ olarak bahsedilir.

Pire türlerinin erişkinlerinin %95 i memelilerden, kalanı ise kuşlardan kan emmektedir. Pireler kan emerek kedilerde huzursuzluğa, kaşıntıya, irritasyona, dermatitise ve pire alerjisine (FAD) neden olurlar.

Kırmızımsı kahverengi renkte, vücutları yandan basık, sokucu-emici ağız yapısına sahip bu ekzoparazit pireler ayrıca Dipylidium caninum, Dipetalonema reconditum’a ara konaklık yapar ve Bartonella henselae’yi bulaştırır. Bartonella(Rochalimaea) henselae’nin sebep olduğu kedi tırmığı hastalığı (Cat Stracth Fever), özellikle immun yetmezliği olan insanlarda; proliferatif, deride neovasküler oluşumlar ve iç organlarda lezyonlarla ortaya çıkan hastalıktır.

Etken, kedi pirelerinin bağırsağında bulunur; dışkısı ile kedi ve insanlara bulaşır. Kedilerde önemli bir hastalık belirtisi göstermez. İnsanlara kedi ile temas esnasında tırmıkla oluşan çiziklerden bulaşır.

Türkiye coğrafi konumu nedeniyle pirenin daha hızlı yumurtlamasına ve gelişimine olanak sağlar. Ortam sıcaklığı(~35 C) ve neme(~%70) bağlı olarak 2-16 gün içerisinde yumurtadan larva gelişir. Kan pıhtısı, konak dışkısı ve konak deri parçaları ile organik materyallerden beslenen larva, kendisine koza örerek pupa dönemine girer.

Ortamdaki hareketlilik, sıcaklık ve nem artışı, CO2 oranı değişikliği gibi uyaranlar < ortama bir konak geldiği algısı > oluşturarak genç pirenin kokondan çıkmasını tetikler. Böylece yaşam çemberinin tamamlanması normal şartlarda 3 haftada gerçekleşirken bahsettiğim nedenlerden ötürü 2 yıla kadar uzayabilir. Dolayısıyla bu durum da pirelerin enfekte etme kabiliyetini artırır.

Pireler zıplama özelliği ile konaklarına tutunur ve 3-4 saat kadar kan emerler. Bu esnada tutundukları konakla beraber uzak mesafelere seyahat edebilirler.

Pire konaktan kan emmeden önce deride açtığı delikten içeri tükürük salgılar. Ctenocephalides felis’in tükürüğü yayılabilir özellikle olup dermal dokuları yumuşatır. Ayrıca tükürük antikoagülant, antijenik ve hapten özellikli maddeler içerir. Böylece duyarlı hayvanlarda Pire alerjik dermatitis(Flea Allergy Dermatitis=FAD) gelişir. Kedilerde FAD klinik olarak; boyun ile kulak çevresi, karın bölgesi, kuyruk ve arka bacak iç bölgesinde küçük kabarcıklar ve kıl dökülmesi, kepeklenmeyle karakterize Miliyer dermatitis olarak ve simetrik kıl dökülmesi şeklinde oluşum gösterir.

Pirelerde konak spesifitesi yoktur, dolayısıyla ortamda kan emebilecekleri herhangi bir canlının bulunması yeterlidir. Her ne kadar ‘’kedi piresi’’ olarak adlandırılsa da insan dahil 30 farklı hayvan türünde de parazitlenebilir. Bu sebeple gerekli koruyucu önlemleri almak biz Veteriner hekimler yardımıyla siz Kedi sahiplerine düşüyor.

Dostlarımızı korumak adına öncelikle hedef konak üzerinde bulunan erişkin pireleri yok etmektir. Bu amaçla insektisit tablet, enjeksiyon, sprey, şampuan, spot-on, banyo uygulanabilir. Bunlar dışında ilaç emdirilmiş pire tasmaları kullanılabilir. Özellikle yavru kedi, annesinden süt emiyor ise anneye uygulanacak en uygun yöntemdir.

Pire enfestesyonlarıyla ilgili olarak hem sizin hem de kedinizin sağlığı için mücadele ve korunma sürecinde hekiminize mutlaka danışmayı unutmayın, pire için yorgan yakmayın.

Unutmayalım ki; Kedilerimizin sağlığı, Kedicilerin sağlığıdır!