YENİLER >

[07.07.2025] Bir Aslanın Sessiz Vedası: “Zeus”un Hikâyesi ve Bizim Sorumluluğumuz

[01.07.2025] Köpekler Hastaneye Girer mi? Girerse Ne Olur?

[27.06.2025] Kedilerde Ayrılık Kaygısı Kapıdan Çıkarken Geride Ne Bırakıyoruz?

[26.06.2025] Kediler Rüya Görür mü?

[25.06.2025] Sizi Seven Bir Canlı, En Etkili Tedavi Olabilir

[25.06.2025] Kuveyt Çöllerinde Bir Karşılaşma: Çöl Kedileri Yeniden Gündemde

[24.06.2025] Kedilerde Böbrek Nakli: Bilimsel Mümkünlüğü, Etik Tartışması ve Vicdani Sorgular

[23.06.2025] Sağlıklı Nesillerin Garantisi: Kediler ve Köpekler

[20.06.2025] Anne Kedinin Nöbeti: Yavruları Kurtarılana Kadar Aracın Başından Ayrılmadı

[16.06.2025] Kedilerimizi Uçakta Bekleyen Tehlike: PERMETRİN

Kedilerimizi Uçakta Bekleyen Tehlike: PERMETRİN

Evet, yanlış okumadınız. Permetrin uçaklarda da kullanılıyor. Kediler için permetrin dosyasını açtıktan sonra, çok daha şaşırtıcı bir başka gerçekle karşılaştım. Özellikle kedisiyle birlikte tatile çıkacak, uçak seyahati yapacak Kedicilerin bu yazıyı dikkatle okumasını tavsiye ediyorum.

Permetrin sadece pire, kene damlarında, kulak ilaçlarında değil uçakların dezenfeksiyonunda da kullanılıyor. Hem de uzun yıllardır. Seyahat ettiğimiz yolcu uçaklarında, kabin içi yüzeylere permetrin püskürtülüyor. Bu işlemin orjinal adı “disinsection”. Disinseksiyon taşıtlarda (özellikle uçaklarda) böcek ve vektörleri yok etmek amacıyla yapılan ilaçlama işlemini ifade ediyor. Ama bizim için anlamı, kediler ve hatta insanlar için “gözle göremediğimiz, hissetmediğimiz bir risk”.

Dünya Sağlık Örgütü Onaylıyor, Avrupa Birliği Yasaklıyor!

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), tropikal hastalık taşıyan sivrisinek ve diğer vektörlerin yayılmasını önlemek amacıyla, uçakların belirli aralıklarla insektisitlerle dezenfekte edilmesini öneriyor. Bu amaçla en çok kullanılan aktif madde ise maalesef “Permetrin”.

WHO'nun 2020 tarihli "Guidelines for Disinsection of Aircraft" dokümanına göre, uçakların iç yüzeylerine %2 permetrin içeren spreyler uygulanabiliyor. Bu işleme “residual disinsection” deniyor ve her 8 haftada bir tekrar ediliyor. Permetrin, koltuklara, zeminlere, duvarlara ve bagaj alanlarına kalıcı olarak yapışıyor ve uçuş boyunca aktif kalabiliyor.

AB Bu Uygulamayı Neden Yasakladı?

Avrupa Birliği, 2022 yılında bu konuda çok net bir karar aldı:

“%2 permetrin içeren uçak dezenfektanlarının kullanımı yasaklandı.”

“ECHA (European Chemicals Agency)” ve Avrupa Komisyonu'nun ortak kararına göre:

* İnsan sağlığına dair “yetersiz toksikolojik veri”

* Solunum ve cilt yoluyla “uzun süreli maruziyetin potansiyel zararları”

* Ve en önemlisi: “kanserojen olabileceği şüphesi” nedeniyle bu uygulamaya izin verilmedi [(ECHA, 2022)].

Ama ne yazık ki Türkiye’de böyle bir yasak yok. Dahası, permetrinin üretildiği ve önemli bir pazar payına sahip ülkelerden biri olan “Fransa’da da” bu uygulama devam ediyor. Şaşırtıcı mı? Maalesef hayır.

Hatırlamakta Fayda Var! Kediler Permetrine Neden Bu Kadar Duyarlıdır?

Kedilerin karaciğerinde permetrini zararsız hale getirecek “glukuronidasyon enzimi yoktur”. Bu yüzden insanlar veya köpekler için “güvenli” kabul edilen bir miktar bile, kedilerde ciddi hatta “ölümcül nörolojik semptomlara” yol açabilir.

“Belirtiler neler olabilir?”

• Kas seğirmeleri

• Nöbetler

• Aşırı salya akışı

• Denge kaybı

• Felç ve ölüm

Veteriner tıp literatürüne göre 80–160 mg/kg gibi düşük bir doz bile kedilerde ölüme neden olabiliyor [(Richardson, 2000); (Cope, 2004)].

Kedimizle Uçak Yolculuğunda Risk Nerede Başlıyor?

Kediniz taşıma çantasının dışına çıkmasa bile, çantanın tabanı veya dışı “permetrinle kaplı yüzeylere temas edebilir”.

Kabin altı kargo alanında taşıma kutuları, “doğrudan kalıntılı zeminle temas halindedir”.

Uçuş sonrası valizinize, çantanıza bulaşan kalıntılar “eve kadar taşınabilir”.

Bu temas, özellikle “uzun uçuşlarda”, ciddi “toksik birikim” anlamına gelebilir.

Ne Yapmalı?

Öncelikle kedinizi seyahatiniz süresince kesinlikle taşıma çantasından çıkarmayın.
Havayolunuzdan uçaklarda permetrin kullanılıp kullanılmadığını öğrenin.
Kedinizin taşıma çantasının zeminine kalın bir örtü veya tek kullanımlık hasta altı bezi serin.
Uçuş sonrası çantayı ve valizi ıslak mendil veya sabunlu suyla silin.

Kediniz uçuş sonrası huzursuz, dengesiz, titrek ya da kusuyorsa “vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurun”.

Sadece Kediler Değil, İnsanlar da Risk Altında

Permetrinin kediler için ölümcül olduğu artık biliyoruz ve zaten bilimsel olarak da kanıtlanmış durumda. Ama problem burada bitmiyor.

Bu maddeye “uzun süreli maruz kalan insanlar”, özellikle de “uçuş personeli” pilotlar, kabin memurları, yer hizmetleri çalışanları sağlık riski altında olabilir.

Bilimsel çalışmalar gösteriyor ki:

* Disinsection uygulamalarından sonra uçuş ekiplerinde:

* Göz, boğaz ve akciğer tahrişi

* Baş ağrısı, mide bulantısı

* Cilt reaksiyonları, kronik yorgunluk bildirilmiştir. (Tarlo et al., 2008); (CDC, 2013)

* Bazı araştırmalarda hosteslerin idrarında permetrin metabolitleri tespit edilmiştir. (Heudorf et al., 2004)

Peki Neden Bunları Paylaşıyorum?

Çünkü bunları bilmeye hakkımız var.

Çünkü Permetrin Konusu kedilerle başladı ama insan sağlığına uzanan ciddi bir endişeye dönüştü.

Ve evet, bu yazımdan sonra da daha önceki paylaşımımda olduğu gibi birçok mesaj alacağım. Kimileri destekleyecek, kimileri rahatsız olacak. Ama baştan söyleyeyim:

İster kedi olsun ister insan olsun konu sağlıksa birilerinin rahatsız olması umurumda değil.

Ben bildiğim ve doğruluğuna inandığım her bilgiyi paylaşmaya devam edeceğim.

Sevgi ve saygılarımla,

Dr. Tarkan Özçetin

Veteriner Hekim

Kaynaklar

1. WHO (2020). *Guidelines for Disinsection of Aircraft.* World Health Organization.

2. European Chemicals Agency (ECHA) (2022). *Biocidal Product Assessment Report – Permethrin.*

3. Heudorf U, Butte W, Schulz C, Angerer J. (2004). *Metabolites of pyrethroid insecticides in urine specimens: pilot study.* Int J Hyg Environ Health.

4. CDC (2013). *Aircraft Disinsection: Insecticide Use and Health Concerns.* Centers for Disease Control.

5. Tarlo SM, Broder I. (2008). *Irritant-induced asthma caused by disinsection insecticides in aircraft.* J Occup Med.

6. Richardson JA. (2000). *Pyrethrin and pyrethroid insecticides.* Vet Clin North Am Small Anim Pract.

7. Cope RB. (2004). *Pyrethrins and Pyrethroids.* Encyclopedia of Toxicology, 2nd Ed.

WHO’nun önerdiği permetrin miktarının uçak içi yüzeylerde 0.2–0.5 g/m² düzeyine kadar çıktığı; bu kalıntının 8 haftaya kadar aktif kalabildiği çeşitli çalışmalarda bildirilmiştir (Heudorf et al., 2004; WHO 2020).

16/06/2025