YENİLER >

Kedilerde hiperestezi sendromu

Kedilerde hiperestezi sendromu

Cat Hospital Kedi Hastanesi Başhekimi Veteriner Hekim Süleyman Seringen kedilerde hiperestezi sendromunu yazdı. 

Hiperestezi, kelime anlamıyla duyarlılıkta artış demektir. Bu sendroma sahip bir kediniz varsa ve hastalığı ağır geçiren bir bireyse masum bir dokunuşunuzla bile derisinin seğirdiğine, kendi kuyruğuna saldırdığına ya da evin içinde yüksek sesle çığlıklar atıp koşuşturduğuna tanıklık edebilirsiniz. Bu durum son derece tuhaf olmasına karşın bahsi geçen davranışlar hasta sahipleri tarafından kedinin kişiliğinin bir parçası olarak değerlendirilir ve görmezden gelinir. Hatta kedileri kendine zarar vermediği sürece eğlenceli olarak bile nitelendirilebilir. Daha hafif seviyelerde olan kediler ise sevilmeye tepki olarak patilerini yalayabilir veya ısırabilir. Bunun yanı sıra pire ısırığı alerjisi gibi kaşıntılı cilt rahatsızlığı olan bireylerde sendromun belirtileri daha da belirginleşebilir.  Bazı uç örneklerde ise kedilerin dokunulduğuna nöbet geçirme ihtimali bile mevcuttur. Gelin bu sendroma yakından bakalım. 

Hiperestezi sendromu nedir?

Hiperestezi sendromu, kedilerin kompulsif rahatsızlıklarından biridir. Her ne kadar kompulsiyon tabiri kendini tekrar eden ve abartılı davranışları tanımlamak için kullanılsa da hiperestezi sendromu bu açıdan istisnai bir örnektir. Çünkü bu sendroma sahip kedilerin verdiği agresif yanıt, olası bir dokunsal halüsinasyona karşı da oluşabilir (dokunsal halüsinasyon diğer bir adıyla temas halüsinasyonu, gerçek dışı bir nesne ya da fiziksel bir temasın gerçekleşiyor olduğuna dair dokunsal girdilerin yanlış algılandığı bir durumdur). Ayrıca hiperestezi sendromunda davranışlar, kediler arasında farklı şekillerde kendini gösterebilir. Farklı manifestolara yol açan farklı sebeplerin bu hastalığın oluşumundaki öneminin hastalığın daha iyi anlaşılmasıyla birlikte açığa kavuşacağı düşünülmektedir.

Ne sıklıkta ve hangi kedilerde karşılaşılır?

Bu sendromun karşılaşılma sıklığı henüz tam olarak bilinmemektedir ancak düşünüldüğünden daha sık olduğu değerlendirilmektedir. Ayrıca sendromun kediler arasında görülen agresyonda önemli bir rol üstlendiği düşünülmektedir. Sendromun görülme yaşı kediler arasında farklılık gösterir. Ancak gençlik dönemlerinde görüldüğünde, aynı evi paylaşan diğer kedilerle hastalık öncesinde kurulan sağlıklı ilişkilerin bozulduğu durumuyla sıklıkla karşılaşılmaktadır. 

Etkilenen bireyler türdaşlarıyla daha sık oynama ve temasa geçme eğilimindedirler. Ayrıca bu kedilerin insanlarla da daha sık temasa geçtikleri bilinmektedir. Vakaların analizinde yalama ve oynama davranışlarının nöbetleri başlatabildiği de görülmüştür. Özellikle de diğer kedilerin yalama ve oynama davranışının ataklarının başlamasında daha etkili olduğu bilinmektedir.

Hiperestezi sendromu henüz tam olarak anlaşılmadığından dolayı davranışsal açıdan bir araştırmaya başlamadan önce bir kaç farklı durumun elenmesi iyi olacaktır. Öncelikle hasta sahiplerinin kedileriyle rahatsız edici şekilde etkileşime girmediğinden emin olunmalıdır. Örneğin, sırt bölgesine gerçekleştirilen sert temaslardan kaçınılmalıdır. 

Hiperestezi tanısı nasıl konulur?

Hastalığın tanısı konulurken aynı belirtileri gösteren farklı rahatsızlıkların değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu hastalıkların ayrımına gidilirken alerjik deri rahatsızlıkları (atopi, gıda alerjisi), dış parazitler, epilepsi, merkezi sinir sistemi hastalıkları akla getirilmelidir. Hastalıkla ilişkilendirilen çeşitli davranışlar mevcut. Bunlar sıklıkla bel ve sırt bölgesinde ya da kuyruk tabanında oluşan deri ve kas seğirmeleri, bacak, kuyruk ve özellikle arka kısımları ilgilendiren yoğun yalama davranışı, ısırarak kendine zarar verme, bir anda karşılaşılan donma davranışı (hareketsiz kaldıkları an), darting hareketi olarak da anılan adeta yaydan fırlamış ok benzeri tutum sergiledikleri ani davranışlar, görünmeyen bir şeyin izini sürme ve nöbetler esnasında şiddetli vokalizasyonun (ses çıkarma) varlığıdır. Nöbetlerin oluşması için belirgin bir tetikleyicinin varlığı her ne kadar şart olmasa da tetikleyici sebeplerin varlığında bunların tespit edilmesi önemlidir. Belirli temas, oyun ya da başka kediler tarafından başlatılan yalama davranışının tetikleyici unsur olduğu tespit edildiyse bunları azaltmak hatta tamamen ortadan kaldırmak fayda sağlayabilir. 

Atakların önlenmesi için neler yapılabilir?

Atakların önlenmesinde kedilerin yaşam tarzının önemimin büyük olduğu düşünülmektedir. Yaşam alanlarında kedi, insan mümkünse diğer türlerle etkileşime girebilecekleri ortam oluşturulmalı özellikle de evcil hayvanların normal seslerini duyabildikleri bir çevrede yetiştirilmelidir. Kaşıntıya sebep olabilecek dış parazit türlerinin düzenli tedavisi gerçekleştirilmelidir. Diğer kaşıntılı deri rahatsızlıklarının tedavisi geciktirilmemelidir. Kaşıntılı durumlar dokunsal hissiyata sebep olabilir. Buna bağlı olarak da risk grubundaki bireylerin hiperestezik ataklar geçirebileceği unutulmamalıdır. Bu bireylerin düşük stresli sosyal ve fiziksel ortamda yaşamlarını sürdürmeleri önemlidir. 

Atak geçiren bir kedinin yine yakını tarafından cezalandırılmaması, atak anında kedinin elle zapt edilmemesi ya da tutularak kaldırılmaya çalışılmaması çok önemlidir. Ayrıca atak esnasında kediyi strese sokabilecek çocuk ya da diğer hayvanların da uzaklaştırılması gerekmektedir. 

Nasıl tedavi edilir?

Bu sendromun tedavisine başlamadan önceki 2 haftalık periyotta kedinin yaşadığı atakların sıklığı ve şiddeti değerlendirilmelidir ki bu değerlendirme ileride tedaviye alınan yanıtın ölçülmesinde de önemli olacaktır. Kedinin yaşam ortamı genel önerilere uygun bir şekilde zenginleştirilmelidir. Bunun için evrimsel süreçteki atalarının yaşadığı ortamı taklit etmek esastır. Zeminden yüksek alanlar oluşturmak, saklanabilecekleri yerler oluşturmak, avcı kimliklerini çağrıştıran oyuncaklar edinmek, onların zaman ve enerjisini alan günlük aktiviteler sunmak başlıca önemsenen hususlardır. Ayrıca aynı ev içerisinde birden fazla kedinin bulunduğu durumlarda bu hususların sağlanması kediler arasındaki rekabeti de azaltarak daha düşük stresli sosyal bir ortam oluşturmanıza yardımcı olacaktır. Sosyal stresin düşük oluşu yalnızca hiperestezik ataklar geçiren kediniz için değil, tüm kediler için faydalıdır. Kediler arasındaki oyun, yalama davranışlarının tetikleyici bir sebep olduğu durumlarda oyun amaçlı obje ya da lazer gibi araçların kullanılması olası agresif yanıtın başka bir alana yönlendirilmesini sağlayabilir. Ayrıca hiperestezik sendroma sahip olmayan kedilerin ise aktif tutulması sendromlu kedi için tetikleyici unsurların azalmasına yol açabilir. Atakların başlamadan önce fark edildiği durumlar ise sonrasında onların ilgisini çeken oyun, mama gibi şeylerle pekiştirdiğiniz seslenmeler geliştirebilirsiniz (örneğin, ismini söyleyip akabinde hoşuna giden bir yaş mama sunmanız gibi). Böylece kedi zaman içerisinde hiperestezik ataklardan ayrışabilir. Tedavide diğer bir husus da ilaç kullanımıdır. Diğer kompulsif rahatsızlıklarda da tercih edilen bazı ilaçların atakları engellediği bilinmektedir. İlaç kullanımının gerektiği durumların veteriner hekiminiz tarafından belirlenmesi gerektiği unutulmamalıdır.  

Tedaviye yanıt ise sendromun erken dönemde tespit edildiği durumlarda gayet iyidir. Fakat sendromu tetikleyen sosyal ve çevresel sebeplerin doğru şekilde tanımlanmadığı durumlarda hastalık ilerleme gösterebilir.

Veteriner Hekim Süleyman SERİNGEN

22/04/2024

Keditörün Önerisi

KARA KEDİ KAHVE KEDİ

 10.09.2023

Bazı siyah kedileri gördüğünüzde hafif kahverengi ve paslı bir görünüme sahip ...

Kediler Alemi

Kediler ve Gerçekler

 22.04.2021

Bir kere kedici olduysanız, bu tutkunuzdan asla vazgeçemezsiniz! Bu bilgileri öğrenince onlara ...

Kedilerde Duyu

 03.03.2022

Kedilerin insanlara göre duyuları daha keskindir. Onlar avcılık yeteneklerini de bu duyu ...

TAT MI KOKU MU?

 16.07.2023

TAT MI KOKU MU? Kediler benzersiz burunlara sahiptir. Hatta öyle ki her kedinin burnu birbirinden ...

KEDİCİ AŞKINA ARA

EN YENİLER

TÜRKİYE'NİN KEDİ HASTANESİ

KEDİCİ FACEBOOK

KEDİCİ TWITTER